Fafik's travels 27 - Podlasie: Twierdza Osowiec

Wejście na teren Fortu Centralnego.

Twierdza Osowiec została zbudowana przez Rosjan w latach 1882-1892. Wzniesiona w celu obrony przed ewentualnym atakiem wojsk niemieckich (granica z Prusami Wschodnimi była niedaleko).

Usutuowana została w zwężeniu doliny Biebrzy (ok. 2km),

Jeden z bunkrów Fortu Zarzecznego, usytuowany tuż przy drodze i torach.
Widoczny drugi brzeg doliny Biebrzy.

przez co blokowała całą dolinę, a także zabezpieczała drogę i linię kolejową Białystok - Ełk (mapa BPN dla wyobrażenia sobie walorów obronnych twierdzy).

Okolice Fortu Centralnego (Dworzec PKP oraz Dyrekcja BPN).

Położona wśród bagien i dodatkowo otoczona fosą nigdy nie została zdobyta, pomimo wielu intensywnych ataków (użycie gazów bojowych i dział typu Gruba Berta), dzięki czemu porównywana jest do Verdun. Większość widocznych zniszczeń spowodowali sami Rosjanie, którzy wycofując się z twierdzy, wysadzili większość budynków, aby nie służyły wrogowi.

W skład systemu obronnego wchodzą cztery forty: Centralny I, Zarzeczny II, Szwedzki III, Nowy IV.



Plan Twierdzy Osowiec.



Do budowy umocnień stosowano piasek, kamienie, cegły oraz beton, dbając aby oprócz walorów militarnych, budynki posiadały walory estetyczne.

Mur oporowy Fortu Centralnego.

Wejście na teren Fortu Centralnego.

Fort Centralny I jest częściowo udostępniony dla turystów (stacjonuje tutaj jednosta wojskowa). Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem i trwa około dwóch godzin.

Dziedziniec Fortu Centralnego.

Fort Zarzeczny II został całkowicie zniszczony podczas działań wojennych. Wejście na jego teren jest zabronione, chociaż sforsowanie lichutkiego ogrodzenia nie stwarza większych problemów. Musimy jednak pamiętać, że wchodzimy tam na własne ryzyko, narażając się dodatkowo na otrzymanie mandatu.

Zniszczone bunkry Fortu Zarzecznego.

Wstęp do Fortu Szwedzkiego III jest niemożliwy, gdyż całkowicie użytkowany jest przez Wojsko Polskie.

Fort Nowy IV oddalony jest 7 km od Fortu Centralnego i znajduje się w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego (obowiązują bilety wstępu do Parku). Tutaj również budowle uległy całkowitemu zniszczeniu, a dodatkowo cały teren porośnięty jest drzewami.

Pozostałości bunkrów Fortu Nowego.

Pozostałości bunkrów Fortu Nowego.

Pozostałości bunkrów Fortu Nowego.

Wokół fortu wytyczono ścieżkę przyrodniczo-historyczną. Ciekawostką jest fakt, że bunkry porasta flora typowa dla wapiennych skał południowych - górskich siedlisk Europy (zanokcice i porosty naskalne), niespotykana nigdzie indziej w tej części kraju.

Do tego fortu, a także do wspominanej osady Budy, dostaniemy się Carską Drogą, która jest również elementem Twierdzy Osowiec.

Carska Droga pośród biebrzańskich łąk.

Dość wąski, dziurawy jak ser szwajcarski trakt (dzięki temu ruch kołowy odbywa się stosunkowo wolno = bezpieczeństwo dla licznie chadzających tędy zwierzaków), ciągnie się przez około 32 km, pośród bagien, łąk, olsów i borów, do położonej na południu Wizny (miejsce ujścia Biebrzy do Narwi), znanej również pod nazwą Polskie Termopile.